Sunday, August 18, 2013



Na Dawtnak Hi Riantuan Ter
(Validate Your Love)
Filipi 2: 5
Biahmaithi
Validate ti cu “hman khawh mi i ser” ti a si ko caah “Na Dawtnak hi riantuan ter” tiah tlang ka tar.
 A chung ah lut hna u sih
“Jungle Philosophy” ti mi cu kan theih bantukin a thawng deuh nih a der deuh kha amah duh paoh in tuah kha asi tiah kan ti ko lai cu. Ram lak um saram cheukhat pawl cu anmah le anmah hi an ti le an rawl cu si ve hna kaw, a thawng deuh nih a der deuh pawl kha duh paoh in an tuah hna. Anmah nun khawh (Survive) ding ahcun zawnruah ti a um lo. A tawinak in chim ahcun, mah bantuk ruahnak le thil tuah ning hna hi kanchan chung  Kawlram uktu hna nih an tuah tawn mi le an lung put ning cu a si i, kan rak tep bal cio cang mi asi ko. Cu ruang ah  maw a si hnga, kan pa le hna sin in ‘Kawl Nyian’ (Kawl pawl an ziaza le an lungput ning) ti mi bia fang hna zong kan theih hi. Hi philosophy hi minung kan i pehtlaihnak chung ah si seh,  Biaknak chung ah si seh faktuk in kan luhpi a si ahcun, mah himnak, luatnak, miaknak, le a thawng peng mi si ding a si ahcun zeiti paoh in tuah ding ti mi lungput a chuah ter kho. Thlachiat ruat ti aum ti hnga lo.
Jungle Philosophy kong hi a thukpi cu ka pil kho lai lo. Langhter ka duh mi cu kan lung put ning tu hi a si. Khahlan Chin kan tuanbia zong ah khat le khat i tuk/doh le thah, sal le Bawi ti mi hna kan rak ngei ve. Asi nain Krih Dawtnak thawngtha kan sin a phan hnu hin cun, dawtnak le zawnruahnak he tu in a khat cang. Asi nain, kum caan a hung sau deuh bantuk in krifa ka sinak zong a hung mature deuh cang lai kan ti ah, nihin Chin Krifa kan community chung ah ( Ramkhel rian ah si seh, chawlehthal nak rian ah si seh, a bik in Biaknak chung ah si seh) remlonak le i thencheunak tu a tam chin. Kawl Nyian kan chung ah a lut cang ko rua.
Kan soi lengmang mi hna Kawl pawl hi a tu zei an lawh cang ti nak in, a soi tu kan mah hi a tu zei kan lawh, ti hi ka ruat. Kha hlan kan pupa hna cu an ziaza le lungput hna ah zumhawk tlak a si an ti i, Kawl pawl an soi hna zong ah a si awk a va si ko hnga. Atu kan mah hi tah mi soi ngam ding dirhmun kan si tak hnga maw? A kau pi si rih lo in, kan mah PCCF chung ah tah Chin Krifa kan si ko nain, Kawl Nyian in Pathian kan pehtlaih sual maw? Asilo ah Zei Nyian in dah kan i hawikom/pehtlaih cio hna hnga?
A tang lei hna hi zoh ti hna u sih.
(A)       Bible nih Dawtnak a ti tik ah,
(1) Pathian nih a kan pek mi vial te lak ah a ngan bik le man sung bik laksawng a si (1Korin           13:13).

(2) Minung le sermi thil vial te a kan dawt i Pathian nih a fapa ngeihchun a kan pek,  a dawtmi fapa     ‘Jesus Krih’ zong nih  nunnak pek ngam tiang in a dawtnak hi kan cung ah a langh ter.

(3) Cu keneh zul in, Krifa ti mi zong hi kan mah nih kan ngeih mi ‘Dawtnak kha mi thatnak caah Hman Khawh mi/midang caah thiltha chuah ter kho mi i Ser’ (To Validate) ding in ‘KAWH’ mi kan si, tiah ti u si law kan palh lai lo dah (1John 3: 16-18).

(B)       Hla ti mi hi kan sak lo ahcun hla a si kho lo bantuk in, Dawtnak ti mi zong hi kan chung lawng ah aa khumh peng i, mi caah thathnem nak a chuah pi kho lo i, mi nih an theih/hngalh khawh lo ah hin cun dawtnak kan ti kho ve hnga lo. Phun dang in kan chim ahcun hla cu hla si kho ding ah sak a herh bantuk in dawtnak zong hi a si ve.
(C)       Naaman thinghmui zawtnak in a dam nak kong (2Siangpahrang 5) hi zoh ta hna u sih. Hi ka chung ah hin Pathian nih Profet Elisha hmang in Naaman a dam ter, Naaman damnak taktak a hmuh. Sertu Pathian a zum lo mi Naaman cu damnak a hmuh tik ah, hi ka hmun le miphun sinah dah ti lo ahcun a dang ah Pathian a um lo ti tiang in tehte a khan (5:15). Cu ca’h cun hi bantuk thil vial te a hung chuah ter tu a hraam hi zoh ti/kawl ti hna u sih ti hi sawm kan duh hna. Zumlo tu Naaman kha Pathian he a ton ter tu le Pathian a hmuh ter tu ‘a hram’ hi Elisha cu maw a si hnga, a hodah?
A taktak ahcun Naaman nih sal ah a tlaih i a kal pi mi, Krifa a si lo mi Israel ngakchianute hi a si tiah ka zumh. Hika ah hin ruah ding thil a um. Sal ti mi biafang nih a sawh mi cu hramhram in riantuan ter kha a si ko i, mah duh in a um kho ti lo nak hmun le mah zalonnak a ngei kho ti lo nak hmun ah a um mi a si tiah kan chim khawh.
Cu caah cun,
(a)    Hi sal nu te hi ‘a nu le pa, a u le nau, a hawikom, innpa chakthlang hna, a cingla rualchan hna le an inn le lo hna hrawh piak dih cikcek hnu ah a mah zong  an tlaih i sal ah an kal pi zong a si kho. Cu a si caah, a nun nak ah tihnak, huatnak le lungfahnak hna hi Naaman le a ralkap hna cung ah a ngei kho men.
(b)   Cu si lo hmanh ah, a fiang ko mi cu Bible nih ‘ngakchianute’ tiah a chim bantuk in u le nau he, nu le pa he hmunkhat te ah um a nuamh lingcing, nu le pa zohkhenhnak tang ah um a herh rih mi a si ti cu a fiang mi a si. Cu vial te pakhat hmanh a ngah kho than ti lo ding a ruah ah hin zei tluk in a nun ah a intuar lai ti hi tuak khawh a si.
(c)    A si na in, ngakchia nu te nih cun thatlonak kha thiltha tuahnak he tu in a lehrulh ti kan hmuh. Hawi le hna, hihi “A Nung Mi Pathian A Zum Mi Hna I Iang” ti cu a si ko hnga lo maw? Cu cu Bawi Zisuh Krih nih a zul tu hna kan tuah awk le kan zulh awk a si ti in Vailam cung tiang kai in a kan hmuh sak mi hi a si ko lo maw? A fiang ko mi cu, sal nu te nih “Huatnak” he lehrulh seh law, amah le a pawng kam mi hna caah daihnak, rualremnak, hnangamnak le a bik in ‘A Nung mi le Dawtu Pathian a sinak’ hi a langhter kho ti hnga lo.
A dongh nak ah,
Nihin kan sining chung zoh tikah mah miaknak le himnak caah hriamnaam he cun kan i that in kan i nawng lai lo nain, cu nak in tih a nung deuh mi pakhat le pakhat i entainak, mah pumpak thangthat kawlnak,  mah duhnak lawng i ruah in midang nak in Kan tthat deuh duh mi te hna hi (Filipi 2: 3) hrial i zuam u sih. Minung hna nihcun hi lungput hi a tlawm/ tam in kan ngei dih cio ko. Nangzong na ngei, kei zong ka ngei ve. Hlohdih cikcek i Zisuh bantuk si cu a har lai. Asi nain a percentage hi Krih kan zumhnak thawng in tthumh deuh cio kho u sih law zeitluk in dah a va tha in a va dawh hnga ti ka ruat.
A ngai te ti ahcun “KRIH NYIAN” or Krih nih a ngeih mi lungput tu kan ngeih deuh awk a si (Filipi 2:5).” Cu lungput te he, kan ngeihmi ‘DAWTNAK’ hi midang caah rian a tuan mi, a thathnem mi le thil tha a chuah ter kho ding tu i zuam hna u sih. Pakhat le pakhat kan i tlaihchan nak, kan zawn kan i ruahnak, kan i upat nak, le kan i dawtnak hna thawng in mi vial te nih, hi hna hi Zisuh zultu an si tiah an hmuh khawh nak hnga i hne hna u sih tiah kan sawm hna.
Pathian nih nan sianginn kainak cio ah teinak in pe ko hna seh.

khaizanawl

Sunday, August 4, 2013



                                               “Bawipa kan cungah a tha”

Bawipa cu ka cung i a thatnak vialte ruangah zeidah ka pek khawh lai  (Ps 116: 12).

PCCF unau vialte hna Philippines ram ah cacawng kho dirhmun kan phak khawh hi Bawipa kan cungah a thatnak a langhnak a si. Voikhat ah Tuu ruun hna cu tlimno a umnak hmun ah Tukhal nih a hruaihna. Tuu nih ramhring an tam I, an thau, andam an miltlor ngaingai. Cutik ah Tuu ngeitu nih siseh, midang zong nih Tuu ruun an ei mi cu tlimno tha a si, an tlonlennak hmun cu hmuntha a si ti an hngalh khawh. Tuu nih khan mah hi kan ei mi ram cu a si tiah a luak piak hna lo nain hngalh khawh a si ko. Tuu nih a ei mi cu rak luakpiak hna sehlaw a hmutu caah fih nung taktak a si ko hnga. Cuvebantuk in Pathian bia kan theih kan hngalh mi kan cawnmi, a thatuk mi hna hi kan i nunpi i nifatin kan nunnak ah lam hruaitu tha ah kan i ser khawh ahcun kan ei mi hi tlimno tha a si kha minih an hmuhkhawh lai, Hitihin Bible nih a ti kan ti , hihi kan cawn ning, kan cawnmi, tiah kan kaalawng in kan chimthan ahcun midang caah luak bantuk menmen fihnung a si ko.
Paul nih cun Pathian rian tuan hi, caantha (opportunity) tiah a hmuh.  Pathian rian a tuan khawh cu caantha a si tiah a hmuh. Jesuh Khrih thawngin Pathian cu mi vialte nih an zumh i a nawl an ngaih nakhnga riantuantu sinak ka hmuh a si, a ti (Rom 1:4-5). Roman 15:15 ah Pathian nih vel a ka ngeihnak cu Jentilemi sinah Jesuh a riantuantu sinak kan ngeih hi a si, a ti.  Cucaah Paul nih mission rian a tuan tikah Pathian a dawtnak a vel thawng lawnglawng in riantuan khawhnak a hmuhmi a si tiah a ruah. Cu lungput nih cun mission rian kha zaangdam tein a tuanter khawh. Judahmi sinah siseh Gentilemi hna sinah siseh rian a tuan tikah Pathian dawtnak ka lehrulhnak lam a si ti lungput in a tuan. Cucaah Salm catialtu nih Bawipa cu ka cung i a thatnak vialte ruangah zeidah ka pek khawh lai a rak ti ve (Ps 116: 12). Kannih zong Paul bantuk in midang caah rian a tuantu kan si khawh cu caantha a si tiah kan hmuh I, Pathian a kan dawtnak kan lehrulhnak lam a si ti lungput he kan tuan ahcun midang caah rian tuan piaktu si hi zaang a dam ngaingai ko hnga.
Paul bantukin Pathian dawtnak lehrulhnak caah nunnak pek in Pathian rian a tuanmi hna krihfabu tuanbia ah tampi kan hmuh hna. Laimi khrihfa riantuantu lakah pacan taktak a si mi  Rev. Chan Thang hi Pathian rian a tuannak le a rak i timhtuahning  kong biahalnak an tuah. A bia lehnak cu hitihin a si. “Bawipa Jesuh hna kan ca i fak tuk in temhinnak a tuarmi ka ruah tikah midang caah ka thazaang paam ve seh, ka thlan chuak ve seh, ti ruahchihnak he a rian ka rak i timh I ka tuan hi a si,” a ti.[1] Rev Chan Thang cu Lungler (Thantlang Peng) Khuami a si nain, Tlang Khua ah missionary in a thih tiang Pathian rian zumhawk tlak in a tuan. Paul nih a chimmi, Cucaah ka u le ka nau hna, Pathian a kan dawtnak a nganmi ruangah a nung in pekchanhmi raithawinak bantukin i pe tuah u, a rian ah aa pumpemi le cohlan awktlakmi si tuah u, cucu biaknak taktak Pathian kan pek awk biaknak cu a si, (Rom 12:1) ti hi Rev. Chan Thang  nun nih fiang ngai in a kan cawnpiak. Na cungah ka cungah Bawipa a thatnak ruatthan hmanh usih.
             Hlaphuah thiam Frances R. Havergal nih Pathian a kan dawtnak  a nganzia le a fale hna nih kan lehrulh a herh ve zia cu khrihfa hlabu 207 ah hitihin a langhter. Hi hla hi kan thinlung dihlak in sathan in athar in ruatthan hna sih.
            Nangca keimah ka thi, kathi nangca ka thlet
            Nangmah kha kan tlanh i, nunthan nak kha kan pek
            Nangmah caah kalu ka hloh, keica zeidah na hloh………

            Kapa umnak inntha, vancung a ceu umnak
            Vawlei ka um lio ah, a zapi ka chiahta
            Adihlak in ka chiahtakcang, zeidah nangna chiah tak?......

            Nangca a tam ka huah, holh chim khawh lo tiangin
            Hell in nang khamh awkah, fakbik mi kha ka in
            Nangmah caah a tam ka huah, zeidah kei ca nain ?.........

            Vancung ka umnak in, Khamhnak dawtnak kan put
            Tlanhnak a man lo in, ka dawt sual thlahnak he
            Nangmah ca laksawng tha kaput, keica zeidah na put?..........      
Bawipa cu kan cungah a that caah le a kandawtnak a nganmi ruang ah zeitin dah kan lehrulh khawh ve hna lai?????

Siang Zi
Cavite


[1] Joel ling, I Tonnak (Yangon: August, 2007), 45.