“Kan tuanbia philh hna hlah uh sih”

“khi tikah Izipt ram, sal cannak inn a simi chung khan, an chuahpitu Bawipa kha na philh sual nak hnga lo, i ralring tuah.”( Deut. 6:12)

 Aung San Su Kyi nih “Tuanbia (History) a hngal lo mi nih cun hmailei ah zeitin umtu cawlcangh khuasak ning zong a hngal lai lo” ati.

 Pathian nih Israel mi hna  kha an tuanbia an philh sual nak hnga lo ralrinnak tampi a rak pek hna. Abik in Izipt ram sal cannak chungin a chuahpi tu hna a si kha an philh lo nak hnga ralrin a pek hna. Pathian nih fiangtuk in a rak hmuh chung mi cu Isreal nih sal tannak chung an rak um lio i an zanmang hmanh ah an rak hmuh bal lo mi thlachuah an co tik ah an ka philh te lai ti hi asi, cucaah  hi ralrinnak hi a pek hna. Israel mi hna cu caan tampi ah an tuanbia kha an philh i an i porhlaw, misifak, nuhmei le khual kha an zomhteih hna cun adonghnak ah an Pathian tiang kha an philh cutikah Pathian kha a ngaih an chiat ter.

Aluancia kum tampi ah khan mifimthiam cheukhat cu minung kan karhchin lengmang i kan vawlei pi nih a kan cawm kho ti lai lo tiah ralrinnak pek an rak i zuam len. Sihmanhsehlaw Pathian dawtnak thawngin minung billion pasarih renglo cu atu tiang hi kan vawleipi ah khua kan  sa kho rih. Kan nih zumtu mi hna zong kan hnu caan kan zoh tik ah Pathian kan caah a ttha hringhrang. Kan sualnak chungin a kan khamh lawng si lo in vawlei thluachuah phun tampi hna  zong a kan pek chih. Laimi zumtu kan tuanbia cu tampi chim hmanh hau lo in kan theih cia mi asi tiah ka zumh. Nihin Laimi zumtu kan sining kan zoh tik ah Israel mi hna sin i Pathian nih ralrinnak a pek hna kha ka lungah a chuak ngai. Pathian dawt nak thawngin kan zanmang hmanh ah kan hmuh kan ton bal lo mi thluachuah tampi hna kan co, fimthiamnak degree tlangtlang hna kan hmuh cun adangdang thluachuah tampi hna kan hmuh. Kan fimthiamnak, kan rumnak le kan tthawnnak hna hi sullam ngei bu te le Pathian ttihzah bu tein kan hmankhawh nak hnga kan tuanbia i philh lo a herh hringhrang. Pathian nih a rak kan dawtnak kha   philh riangmaang i porhlawt ruamkai in kan um ah cun kan Pathian ngaihchiat ter  ah kan cang lai. Cucaahcun Sualmuihnak chung, sifahnak chung le a dangdang harnak phuntampi chungin a kan chuahpi tu kan biakmi kan Pathian kan philh sual i a ngaih kan chiatter sual nak hnga lo i ralrin cio hna uh sih tiah Jesuh Khrih min in kan sawm hna. Pathian nih sunparnak co ko seh!

Ram Ling

PTS College & Advanced Studies

Cavite, Philippines

Babel innsang (Tower of Babel)

                                                       (Genesis 9: 11, Genesis 11: 3- 4)

(1)   Pathian biakamnak an zum lo

Hi babel innsang an rak sak hi buanchukcho a dih hnu kum 100 hrawng ah a raksi. Buanchukcho ti cu Pathian nih vawlei mi an raksual tuk caah ti in vawlei cu a rak tawl kha a si. Cu buanchukcho a dih hnu ah Pathian nih biakamnak a rak tuah mi cu (Genisis 9: 11, ka biakamnak cu hihi a si: thilnung vialte kha buanchukcho in hrawh an si ti lai lo. Zeitikhmanhah buanchukcho nih vawlei hi a hrawk ti lai lo, tiah bia kaa kam,” a ti). Cucu Pathian biakamnak cu an rakzumh lo ruang ah Babel innsang cu an rak saknak a si. Hawdawt nang le kei tah tuchunni ah kan nun I check ve tuah hna usih, Bawipa nih kan cung ah biakamnak a tuah mi kha kan zum taktak ve maw. kan bible caa chung ah biakamnak cu tam pi kan hmuh hna, cu vialte cu kan zum kho tak ve maw? A biakamnak hna pawl cu tih hlah, na thinphang hlah, lungrethei in um hlah, ka daihnak kan chiah tak hna tbk… mah pawl hi kannih sinah biakamnak a tuah mi a si. Cu a biakamnak cu kan zum taktak ve maw? Harnak na ton can ah na tih ma? Thaizing caah thinphang in na um maw? Hmailei na nunnak caah lungrethei in na um maw? na ton mi thil ah daihnak in na tei kho ve maw? zei hi dah kan babel cu a si ve hawi dawt. Pathian dohnak babel, Pathian biakamnak zumh lo nak babel, tuchunni ah Pathain biakamnak na zumh khawh lo nak na babel cu zei dah a sive.

(2)   Babel innsangsaknakcaahan I timhtuahning

Inn sang saknak ding caah pakhat le pakhat cu an I sawm (au) hna, (Genisis 11: 3, Ra u!) ti ah pakhat le pakhat cu an I sawm hna, sihmenhsehlaw Pathian cu an sawm lo, cu hnu I an chim mi cu (V4 “A tu cu khuapi pakhat kan ser lai I a chungah innsang pakhat, a par van tawng in kan sak lai. Kan thang kan I chuah lai I vawleicung ahhin kan I thek lai lo,” an ti). Minung umnak ding Khuapi pakhat ser cu an I tim. An sak hnek mi cu a par van tawng in sak cu an I tim.Mah I a langhter mi cu keimah tinak kha a langhter, kan tuah khawh, kan tuan khawh tinak lung thin an ngeihnak kha a langh ter. An mah ruahnak in le an mah duhnak in um le khuasak kha an I tim. A sinain (Isaiah 2: 3, Mi tampi nih an I thawh lai I “ Bawipa tlang ah cun hung kal u sih, Isreal Pathian biakin ah cun hung kal u sih. Tuah hna she ti a kan duh mi tuah kha kan thiam lai I, a kan thimpiak mi lam kha kan zulh lai,” an ti lai). Babel innsang saknak ding caah cun Pathian sinah kal in ruahnak hal lo in anmah ruahnak in an rak sak, cu I a langhter mi cu an mah ruahnak le duhnak le keimah tinak thinlung in an rak sak mi a si. Tuchun kannih zumtu tah kan babel saknak ding ah Pathian cu kan sawm ve maw? Pathian sin ah ruahnak kan hal ve maw? asi lo ah kanmah duh nak le ruahnak in dah kan sakve.

(3)   Babel innsang saknak caah an hman mi

Cun pakhat le pakhat cu, “Ra u!Tlakrawh ser u si law mei in raw u sih,” anti. Cu ticun inn saknak ah tlakrawh cu an hman I a senghnak ah bitumen an hman hna. (bitumenti mi I a chim duh mi cu nawncekkhi a chim duh mi a si). Tlakrawh cu vawlei in ser mi a si I, a senghnak I an hman mi zong vawlei in ser mi tlak a si. Cu I a chim duh mi cu, minung sinak le duhnak kha a chim duhnak a si.Minung cu Pathian nih a ser ah khan vawlei in ser mi kan si. Cu cu kan vawlei si duhnak in sak mi ti kha a langhter mi asi. Tuchunni ah kannih tah zei tin in dah kan babel cu kan sak ve. Luatnak ding caah kan sak mi ka babel cu tlak (vawlei) in kan sa ve maw? Asinain Pathian nih Jerusalem cu (Isaaih 54: 11b, a sinain na hram cu lungvar man sung in ka ser than hna lai) a ti.cu lawng si rih loin, hmun tam pi ah lung kong cu kan hmuh, lung hi kan bible nih a chim duh mi cu a mah  Pathian kha a si ko. Hi can lio zong ah hin lung cu tam pi a um ko lai nain, lung kha hmang lo in vawlei (tlak) tu kha an hman ti kan hmuh, kan nih hi tah zei in dah, kan luatnak ding inn babel kan sak ah zei tin dah kan sak ve, vawlei maw kan hman, lung dah kan hman ti hi kan nun ah I check ve hna uh sih law, lung in kan luatnak cu a sa mi kan si ve nak lai Pathian nih nifate kan nunnak ah kan um pi cio ko seh..Amen

Chan Lian Lung (Ta Lung)

Cavite