Hlawh Tlin Nak Nun Lampi
(The Way of Successful Life)
By Lewis Thla Peng Cung Cinzah
Hmasabik ah PCCF riantlai upa te le chungtel nan dihlak cung ah lunglomh nak chim cawk lo ka ngei ti kha chim ka duh. Kei hi caanttha hi cu tloh duh ve bak lo mi le akhunhyee lak hmang ngai ve mi ka si caah tuzing ka zong hi akhuhyee lak kai tim ko. Aruang cu Online asi ah ipumhnak ah a si ah caan tin hi ahar ngaingai mi a si i hibantuk caanttha hna hi ka hmu kho ti lai tiah ka zum lem lo i tutan hi ahmasa bik zong asi lai i ahnu bik zong a si khawh men caah akhunhzii lak kai timh nak hi a si i lungsau ten nan rak rel cio nak lai le ngu lo ten nan rak ngaih cio nak lai Bawi Krih min in kan nawl hmasa hna.
Minung pazeizat nih dah hlawhtlin nak nun ngeih aduh mi kan um hnga tuchun ah hin? Minung kan si bantukin hopoah nih hlawhtlin nak nun ngeih kan duh dih cio. Zeithil kan tuah poah ah hlawh atling mi si kan duh dih, caminpuai (examination) kan ngeih tikah hopoah nih awn kan duh dih cio. Cuvebantukin kan Pathian zong nih hin afa le hna hi hlawhtlin nak, teinak nun ngeih ding hi a kan duh piak ve. Cucaah tuchun ah hin “Hlawhtlin nak Nun lampi” tiah tlangtar in le cucu Hlawhtlin nak Nun cu zeitin dah kan kawl lai i, kan hlawh atlin khawh lai timi thil pathum in chim ka duh. Zeiruangahdah hihi tlangtar in tuzingka ah chim kaduh tiah cun, minung tampi nih hlawhtling mi nun ngeih kan duh, teinak nun angei mi si kan duh dih, asinain zeitindah hlawh atling mi le teinak nun angei mi cu kan si khawh lai ti kan thei tawn lo, cucaah cun hihi tlangtar in tuchun ni ah chim ka timhnak asi. Ih, hihi thawngttha tawi te ngaih nak in kan nun ah hlawh atling mi kan si i tei nak nun a ngei mi zong kan si khawhnak hnga bawmchan tu ttha a si ttheo lai tiah ruahchan nak ka ngei.
Asiahcun, zeitindah Hlawh a tlingmi nun cu kan ngeih khawh lai or zeitindah hlawh a tling mi le tei tu cu kan si khawh lai?
I. Pathian Ttihzah nak in Hlawh a tling mi nun kan ngei kho lai
(We can have successful life by Fearing the LORD) (Prov.1:7; 9:10; Ps.111:10)
Hihi Bible cacaang hna kan rel tikah, “Bawipa ttihzah nak nih zeidah achuahpi timi kha fiangtein kan hmuh khawh. Micheukhat nih biahal nak ngeih an duh kho men, zeitin dah Pathian kan ttihzah nak le kan nunnak ah hlawhtling mi kan si khawh nak cu aisai (aipehlai)? Ahman! Zeihmanh pehtlaihnak a um taktak lo kho men. Sihmanhsehlaw, hmasabikah kan theih ding a herh tuk mi cu fimnak le thiamnak lo hin zeihmanh hi hlawh atling kho lo tihi theih hmasa bik kan hau. Asinain, cucu fimnak le thiamnak kan ngeih asi ahcun, thil hi fiang ten kan hmuh khawh lai i kannun nak zongah hlawhtlin nak kan ngei kho lai. Asiah, zeitindah cucu fimnak le thiamnak cu kan ngah khawh lai? Bible nih fiangten akan chimh mi cu “Bawipa ttih cu hngalh nak hramthok nak asi” tiah a ti.
Solomon siangpahrang nunnak kan zoh a si ahcun, fimnak, thiamnak, teinak, hlawhtlin nak, hna kan hmuh khawh. Solomon siangpahrang pa cu Israel siangpahrang asi, a inn ah zeipoah te tling khipkhep in angei tu asi, anun ah zeihmanh chambau nak a ngei lo mi asi. Luxurious life in a nung kho mi si. Sihmanhselaw zeiruangahdah Solomon nih hi vialte rumnak le ngeihlechiah, hlawhtlin nak hi angeih hnga tihi na ruat bal ial maw? Zeidang ruangah a si lem lo! Pathian a ttih caah asi ko, cucu Pathian ttihzah nak nih cun fimnak a chuahpi hngalhnak a chuahpi tikah Solomon nih hlawhtlin nak le rumnak a hmuh. Vuleicung record ah a min ttial in a um cang, mifim bik, mirum bik, amah tluk in a fim mi le a rum mi an um ti lai lo titiang in ti asi. Cucu rumnak, fimnak, thiamnak vialte cu khoi ka in dah an rat? Pathian sin lawng ten ara mi an si ko.
Israel mi hna thaset ram car lak i an rak umlio i an nunnak kan zoh tikah sunghnak le zatlak nak tampi an ton mi kan hmuh. Sihmanhsehlaw, cucu sunghnak le zatlaknak an ton cuahmah lio ko zong ah cun teinak, hlawhtlin nak zong khatlei in an rak hmuh tthiamtthiam ve. Cutluk sunghnak le zatlaknak an ton lak i teinak le hlawhtlin nak an hmuh khawh lengmang nak zong cu zeidang thil ruang ah khin a silem lo, an mah lak i Pathian attihzah mi hna minung tlawmte Moses, Aron, Joshua le Aleb tbk hna ruang ah khan a rak si ko.
Tuni tuchun ah nang le kei tah hlawhtlin nak nun cu ngeih kan duh tuk ko nain cucu hlawhtlin nak nun ngeih nak hnga ding caah tah Bawipa Pathian a ttih mi kan si maw? Kansi rih lo a si ahcun nihin thok in hlawhtlin nak nun angei mi kan si khawh nak ding caah Bawipa a ttih mi si hna usi law nang mah le kei mah pakhat pahnih te nih Bawipa kan ttih nak thawng in kan ram ningpi zong in teinak nun kan ngeih i hlawh a tling mi kan si khawh nak hnga i zuam hna uh sih.
II. Pathian i Bochan nak in Hlawhtlin nak nun angei mi kan si kho lai.
(We can have successful life By Trusting the LORD) (Prov.3:10; Ps.37:3)
Bible kan rel tikah,“Ttih hlah, Bawipa kha i bochan ko” timi biafang hi voi tampi kan hmuh khawh. Sisehmahseh law zumtu tampi hna thawngttha chimtu tampi hna, Missionaries hna zong nih Pathian ttihzah nak le i bochan nak kan ngei tawn lo. Sihmanhsehlaw, Cathiang nih biatak tein akan forhfial mi cu Ttih hlah, Bawipa kha i bochan” tihi asi.
Israel mi hna nunnak van zoh rih hmanh usih. Exodus 14:13 chung ah Israel mi hna nih Rili sen an tan hlan i an ral (Pharaoh’s armies) an ttih hna ning kha fiang ten kan hmuh khawh. Anlau an ther an khuaruah ahar, an hmai lei an zoh tikah Rili Sen tan khawh lo ding mi a um, an hnu lei an zoh tikah an mah thah dingah a rak dawi cuahmah mi hna Egypt ralkap an hmuh hna. Annih caah zei tihmanh in luatnak lam a um ti lo. Sihmanhselaw, cutluk ttihnak le ther nak in an um kolio pi ah cun Pathian attih mi le Pathian ai bochan zungzal mi minung pakhat te ruang ah luatnak an hmuh tthan. Cucu pa cu hodah a si tiah cun Moses asi. Moses nih caang 13 nak ah a chim mi cu “Ttih hlah uh, fek te khan dir uh nanmah khamh awk ah Bawipa nih zeidah nihin ah a tuah lai kha zoh tuah uh” tiah a ti. Moses nih hin Israel mi hna an luatnak hnga ding caah zeidang pi khi tuah ai tim lo, Pathian lawnglawng kha alungthin diklak in ai bochan i asi ko. Cuti Moses nih Pathian i bochan nak lungput angeih ruangah Israel mi dihlak nih luatnak an hmuh nak cu asi. Job nunak kan zoh asiahcun, zeitluk in dah Pathian ai bochan tikha fiang tein kan hmuh khawh. Khatluk in harnak, retheihnak, temhinnak sunghnak zatlaknak aton lio i Pathian ai bochan nak kha cu khuaruah har lo awk attha hrimhrim lo. Pathian ai bochan nak ruangah kha vialte har nak a ton tik ah khan amah lawng nih a ing lo, Pathian nih aum pi i in khawhnak le tuar khawh nak a pek i a donghnak ah teinak tiang in apek kha asi.
Nihin ahtah, nang le kei kannun nakah zeithil poah tlung ko hmanhseh, zeibantuk harnak, hremnak, sunghnak, zatlaknak, tiang in tlung ko hmanhseh, Job nih Pathian ai bochan bantukin kan Pathian zeizong vialte tuah kho tu a si ti kan hngalh ko mi kha kan I bochan kho taktak ve maw? Job nih Satan hlennak rawinak chung in teinak a hmuh nak cu pakhatnak ah Pathian a Ttih, pahnihnak ah Pathian ai Bochan caah asi.
Voi tampi cu thil pakhatkhat tuah kan i timh tikah minung pakhatkhat bomhnak tel lo in kan mah ten tuah hi kan i harh ngai tawn. Cucaahcun Palms 20:7 chung ah David nih a chim mi cu, “Micheu nih an raltuknak rang leng kha an i bochan hna i a cheu nih an rangtum hna kha an i bochan hna, sehmanhsehlaw, kan nih cu Bawipa kan Pathian tthawnnak kha kan i bochan” tiah a ti. Cun, Ps 56:3 ah ati mi cu “ka thin a phan tikah, maw Cung Nung Bik, nang mah cu kan bochan” tiah a ti. Cun, Psalms 118 chung kan rel asiahcun Bawipa i bochan nak he pehtlai in tampi kan hmuh khawh. Minung zeihmanh a tuah kho lo mi hna kha i bochan hna hlah uh zeizong vialte tikho tu Pathian tu kha i bochan uh tiah akan chimh. Ps.146:3 ah a chim tthan mi cu, “Put not your trust in princes, nor in the son of man, in whom there is no help” tiah ati. Zeiruangahdah David nih hin minung hna kha i bochan hna hlah uh, Pathian lawnglawng hi i bochan uh tiah a tu le atu a kan ti peng hnga tiah cun, amah nunnak hrimhrim in a ton mi thil ruangah leh harnak aton ah siseh thinphan thlalau nak aton ah siseh Pathian sin lawnglawng bawmhnak ttha bik a hmuh khawh nak ruang ah hi tin akan forhfial nak hi asi. Ps. 121 chung ah fiang ten kan hmuh khawh mi cu Bawipa sin lawnglawng in bomhnak a hmuh nak kha achim.
Krih ah u le nau hna, nihin ah bia pakhat te hal kan duh hna, Nang hodah nai bochan mi asi? Pathian maw nai bochan deuh maw minung dah? Minung kan i chan chung poah cun kannun hi aro car lai hlawhtlin nak kan ngei kho lai lo, sihmanhsehlaw Pathain kan i bochan ah cun kan nun a hninghno lai i hlawhtlin nak kan ngei lai. David nih teinak le hlawhtlin nak a ngeih nak cu Pathian a ttih i Pathian lawnglawng kha ai bochan caah asi. Zumhnak ah kan pa asimi (Abaraham) nih thluachuah nak le hlawhtlin nak a hmuh nak cu Pathian nih na nupi le na fa le le na um nak hmun na ngeihmi vialte kha chuah tak law kan hmuhsak lai mi ah khan kal a ti lio i Pathian ttihzah nak le nawlngeih nak le i bochan nak lungthin angeih nak ruangah khan asi.
Cucaah, kannun ah hlawh atling mi kan si khawh nak hnga ding caah Pathian a ttihmi si usilaw cun Pathian ai bochan mi si hna usih.
III. Thlacam nak in Hlawhtlin nak nun angei mi kan si kho lai.
(We can have successful life By Prayer)
Thlacamnak kong he pehtlai in thwngttha chim tu hna nih siseh tampi zong an chim mi le ca in an ttial mi kan theih kan rel cio cang ko lai. Thlacam timi cu Pathian he hawikomhnak ngeih, pehtlaih nak ngeih, i chawnh, i biak ti khi asi ko. Bible kan rel asiahcun, Pathian mifa hna Joshua, Elijah, David, Disciples tbk pawl i an thlacam nak kha hmun tampi ah kan hmuh khawh. Anmah lawng an si lo Jesuh zong biatak ten thla acam ve. Thlacam nak ruangah vuleicung ah thil ai thleng mi tampi kan hmuh khawh. Minung nih asi kho ti lo tiah ruah mi thil khuaruah har hna thlacam nak ruang ah ai thleng mi tampi an um. Minung nunnak zule sa nih biatak ten a tei i anun vulei ah a pil cuahmah mi hna nun hmanh thlacam nak ruang ah ai thleng tthan mi tampi an um. Kei ka nun zong cu bantuk cu arak si ve. Sihmanhsehlaw zumtu mi hna thlacam nak ruang ah nihin ah cun ka nun cu completely in ai thleng ve. Kei mah lawng ka silo kei mah bantuk in minung pakhatkhat thlacam nak ruangah anun ai thleng i nihin ah vulei cung ah thawngttha chimtu minthang taktak hna ah ai chuah mi an um len cang. Ca pakhat ah ka rel mi cu US ram ah hin nuva an um ti asi. Anpa hi zu ding mi zu tama taktak asi tisi. Cun anih hi zu adin lawng si loin mi hehtiah i velh le va buai ahmang i ralkap palik tiang he i velh a hman caah a caan hi thong inn (prison) ah ahman a tam deuh ti asi. Sihmanhsehlaw, cutluk zuding le ai velmi pa caah cun a nupi nih nithin te biakinn ah kal in thla acam piak peng ti asi. Asinain, an nu nih kum 14 chung an pa caah thla acam ko nain an pa cu amah ningpeng asi ko ti asi. Sihmanhsehlaw annu nih anpa nih khamhnak a hmuh hlan lo lungdong lo in thla a cam zungzal ko i adongh nak ah anpa cu a lung ai tleng ciammam i khuazakip ah kal in thawngttha a chim i nihin ah US ram ah thawngttha chim thiam taktak mi minthang pakhat ah ai chuah tiah ca ah ka rel bal. Jesuh Krih vailam cung i an thah lio ah khan Rome ralkap pakhat kha khamnak ahmu ti asi. Cucu khamhnak a hmuhnak cu zeidang thil ruang ah asi lo Jesuh Khrih thlacam nak lila ruangah asi. Jesuh nih Kapa hi mi hna hi an sual ngai thiam hna zeiruangah tiah cun an tuah mi zei asi an hngal lo tiah thla a cam i cucu thlacam nak ruangah athat tu ding pa lila nih khamhnak a hmuh ti kha fiang ten kan hmuh mi asi.
Nihin ah hin nang le kei zong nih kan nun nak ah hlawhtling mi nun le teinak nun kan ngeih khawh nak hnga ding caah thla kan cam cio maw? Ahlei in nang mah le keimah bantuk asimi har le sa taktak in miram dang ah sianginn akai mi hna nih tlamtling tein kan sianginn kai hna kan dih khawh nak hnga ding le kum a dongh tik ah kan nun nak ah tei nak le hlawhtlin nak nun he kumpi kum li le kum nga kan kai mi sianginn theipar ttha kan zun khawh nak hnga ding caah thla kan cam ve maw? Thlacam nak lo hin zeithil hmanh asi kho lo. William Blake ni cun “Sow in prayer; reap in praise, prayer plough not, praise reap not”, tiah arak ti. Hawi le hna zeitluk in dah thlacamnak hi hmual a ngeih ee! II Chronicles 20 kan rel a siahcun Jehoshaphat le Israel mi hna nih ral tuk lo in an ral hna cung ah tei nak an hmuh nak cu thlacam nak ruangah a si ti kha kanhmuh khawh.
Martin Luther nih cun, “zingkhat ah suimilam 2 chung thla ka cam lo asiahcun Satan nih chun nitlak te ka nunak ah teinak a hmuh’ tiah ati. Daniel nunak kan zoh asiahcun nichiarte nikhat voithum (3) lengmang thla a cam i cunihcun anunnak ah teinak le hlawhtlin nak a pek ti cu fiangten kan hmuhkhawh mi asi. Cun, Nihin ah thawngttha chim minthang bik asi mi Billy Graham zong nih “Ram pakhat cungah kan ke dir ter kan duh a siahcun kan khup kan i bil i thla kan cam ahau” tiah a ti ve. Nihin ah thawngttha chim nak ah siseh vulei lei hruainak ah siseh minthang deuhdeuh pawl hi Pathian sinah nichiar te khup i bil in thla a cam mi lawngte an si. Edwin Harvey nih a timi cu “thlacam lo ni cu thluachuah hmuh lo ni, cun thlacam nun angei lo mi nunnak cu tthawnnak angei lo mi nunnak asi ko e” tiah ati. Cucaahcun, thlacam nak hi kan thawh ka i niceu dawh kan hmuh khawhnak innka hun nak tawh (key) sisehlaw, zan kan it cang lai kan ti i zan innka kan hrenh nak si she tiah cattial thiam pakhat nih a ti bal..
Cucaah cun zumtu nu le pa u le nau hna, kan nunnak ah hin teinak nun angei mi le hlawhtling tein a nung mi kan si khawh nak hnga ding caah thil dang tampi tuah ding aum mi lak ah hihi thil pathum te hi nitin te kan nunnak ah atak in zulh khawh le tuah khawh i zuam hna usih. Cuti kan tuah le kan zulh asiahcun kan nun ah teitu kan si lai i zei kan tuah poah ah hlawh a tling mi kan si zungzal ko lai. Adongh nak ah teinak le hlawhtlin nak nun a ngei kho tu kan si khawh nak hnga ding caah Bawipa kan Pathian cu kan thinlung dihlak in ttihzah hna usih, Amah lawnglawng kha i Bochan hna usih, cun Thlacam nun ngei hna usih tiah kan sawm hna.
Lunglomh nak tampi ka ngei.
No comments:
Post a Comment