KHAMHNAK CAAH A NUNGMI ZUMHNAK
By
David That Mang
"Nannih cu vel an ngeih hna caah an khamh hna ii khamhnak nan hmuh cu amah nan zumhnak thawngin asi. Khamhnak nan hmuhmi cu nanmah tuahmi a si lo, Laksawng asi. Hi kongah hin nan ii phorhlawt khawhmi zeihmanh a um lo, zeicahtiah nanmah cu tuahnak thawngin nan hmuhmi a si lo" (Eph.2:8-9)
Hlanlio piin atu tiang zumtu mi hna nih kan i buaipi ko rua tiah ka ruahmi cu ‘khamhnak hi zumhnak lawnglawng inmaw co asi, asiloah tuahsernak he dah?’ ti hi asi. Hi bia halnak hi Growth Group (Cell Group) i Filipino pawl Bible ca ka chimh hna nakah a hung chuak tthan. Kan caah a tthahnem hnga maw tiah ka cawnpiakmi hna ka van chuah pi.
Khamhnak kong ah hi biahalnak a rat poahah Paul le James cawnpiaknak hna kha thlir an si tawn. Kei zong hi hna pahnih cawnpiaknak hna hi keimah hmuh ning in zohkeep ding kai tim.
Khamhnak (Pathian he remter kan sinak) cu zumhnak thawng lawnglawng in a si tiah kan Cathiang nih a ti, “Zeicahtiah minung cu Pathian he remter a sinak cu zumhnak thawng lawnglawng in asi, Nawlbia nih, tuah u, a timi tuahnak thawngin asi lo, tiah pei kan ti cang kha”.(Rom.3:28)Nawlbia zulhnak (or) tuahsernak cun a si lo tiah Cathiang nih hitihin a nawlh, "Nannih cu vel an ngeih hna caah an khamh hna ii khamhnak nan hmuh cu amah nan zumhnak thawngin asi. Khamhnak nan hmuhmi cu nanmah tuahmi a si lo, Laksawng asi. Hi kongah hin nan i phorhlawt khawhmi zeihmanh a um lo, zeicahtiah nanmah cu tuahnak thawngin nan hmuhmi a si lo"(Eph. 2:8-9) Dawtmi u le nau hna, nang le kei tah Pathian he remter kan si cang maw? A tawinak in, khamh kan si cang hna maw?
Zeiruangahdah khamhnak cu zumhnak thawng lawnglawng in a si tiah Cathiang nih a ti ko ahcun mi tampi kan i awttawm ne kun? Zumtu tampi a kan buai tertu cu James cakuat hi a si. James nih hitin ati, “Cu caah cun minung cu an zumhnak thawng lawnglawng khan si loin, an tuahmi thawng khan Pathian he i remnak an hmu ti cu nan hngalh” (James 2: 24). Hi cawnpiaknak hi Paul cawnpiaknak he zohhruak ahcun ai kalh ngaingai mi a lo ko. Cucaah zumtu tampi cu zumhnak lawng irelh loin tuahsernak in Pathian he remnak tuah (khamhmi si) kan i zaal. Dawtmi u le nau hna, nang le kei teh tuahsernak in khamhnak hmuh ai zaalmi lakah kan i tel ve sual maw? Lamkaltu 15: 10-11ah tuahsernak or nawlbia zulhnak in khamhnak hmuh khawh a sii lo zia le zumhnak lawnglawng hi Judahmi hna caah siseh, Gentile mi hna caah siseh khamhnak a si zia hitin kan hmuh; “Cucaah, zeicahdah kan pupa nih si hna seh, kannih nih si u sih, kan phorh khawh lomi thilrit cu an liang cung i chonh nan timhnak thawng hin Pathian cu henksak dek nan duh? Asilo, kannih zong kha kan zumh i pei Bawipa Zisuh vel thawng cun khamhnak kan hmuh kha, annih zong cu cu bantukte cun pei an si ve ko cu, tiah a ti.”
Paul mithmuh ah Zumhnak: Cusiahcun Paul i zumhnak a timi hi zeidah asi kun? James izumhnak ati mi he zeidah aidang? Kei ka hmuh ning ahcun Paul chimmi zumhnak hi James chim mi zumhnak bantuk a si lo. Hmuhthiam awlnak dingah a tanglei kan zoh ahcun;
James’s faith (Faith alone) = Death faith (a thimi zumhnak)
Paul’s faith = Living faith (a nungmi zumhnak)
Paul nih zumhnak a ti lengmang mi hi a nungmi zumhnak tiin min ka pek. Zeicahtiah, Paul nih zumhnak a ti tikah Gospel cauk chung ii Zisuh nih zumnak ati mi he khin (original Greek word) ai khat. Cu zumhnak cu Zisuh nih tlang a thawn khotu a si ati (Matt. 21”21); Cu zumhnak cu mizaw adamh khotu a si (Mark 5: 34; 10:52); Cu zumhnak ruang ahcun minung cu sual ngeihthiam an si (Luke 5: 20); Cu zumhnak nihcun minung a khamh khawh (Luke 7:50).
Cu lawng si loin, Paul hmuhnak hrim ahhin zumhnak timi hi hmurka i chim men mi, zeihmanh a chuahpi kho lomi bia sawhsawh bantuk a si lo. Paul caah cun zumhnak cu minung nunnak a thleng khotu thil (thazaang or force) a si. Zeitindah kan theih tiahcun Khrih cu kan caah a thi cang i a thotthan cang nain, a zum lotu caah cun vailam tahnak cung i Khrih a thihnak le a thawhtthannak kong cu zeihmanh lo a si ko. Sihmanhsehlaw, a zumtu caah cun Pathian hmual asi ati (I Cor. 1:18). Khrih thawngttha hmaul a neih tertu cu zumhnak asi. Cu zumhnak nihcun Judah mi le Gentile mi hna kan i dannak vampang a hrawk (Rom. 3:22); Cu zumhnak ruang ahcun Moses Nawlbia a zul lomi Gentile kan nih zong thiam coter kan si (Rom. 9:30); Cu zumhnak lo cun thilttha tuah le thil tthalo i sum hna kha pakpalawng an si (Rom: 7:5; 8:8); Cu zumhnak nih cun nawl a ngaimi (Obedient) akan si ter (Rom. 16:26); Cu zumhnak nih cun Paul hrim zong cu mi hrawktu in thawngttha chimtu ah a thlen (Gal. 1:23); Cu zumhnak nih cun Khrih ah a kan nunter in minung thar (new creation) ah akan ser (2 Cor. 5:17). Paul caah cun zumhnak cu hmurka in phuan sawhsawh i zeihmanh aphi achuak lomi bia bantuk asilo, minung nunnak a thleng khotu a nungmi zumhnak a si. Philippi Khrihfami hna cu an zumhnak nih can har lio ko zong ah mi nunsiang, mi khuaruat ah a ser hna i Paul rianttuannak kha biatak tein an bawmh (Phil. 4:15-16). Cubantuk zumhnak cupei James nih a Jewish Khrifa hawi pawl zong nei hna seh ti aduh tuk i a sawmnak hna cu a si cu (James 2).
James Mithmuh ah zumhnak: A cunglei kan chim bantukin James nihhin a careltu pawl hi a nungmi zumhnak nei ve hnaseh tihi aduh piak ngaingai hna. James2 kanzoh ahcun, Khrihfabu chungah thleidannak a umnak kong kan hmuh khawh (v. 6). Mi sifak kha nan neek hna tiah James nih amawhchiat hna. Nanmah nan idawt bantukin nan innpa zong nan dawt ve hna lai tiah a cawnpiak hna. Thleidannak nan neih ahcun Nawl buartu nan si a ti. Cucaah, nan chim bantukin ttuan tuah u tiah a forhfial hna.
James nihhin kaa lawng bia chim hi a doh ngai ti kan hmuh khawh (1:19; 3:5). Chim bantukin ttuanding asi tihi a kal pimi asi. James 2: 14 in 26 chung bia ruang ah hin, mi tampi nih James i zumhnak lawng (faith alone) a timi le Paul i zumhnak lawnglawng in (by faith) a timi hi ai dang ah kan ruah i khamhnak a si loah Pathian he remter kan sinak cu zumhnak lawng in a si rua lo tiah kan ruah phahnak a si. Faith alone timi bia hi Paul cakuat ah kan hmu lo i, James 2:24 lawngah kan hmuh khawh. Kan fiannak ding ah a tang lei hi kan zoh ahcun;
James’s faith alone = Hmurka in chimmi, tuahsernak nih a zulh lomi zumhnak, Zeihmanh a phi a chuak lomi zumhnak
Paul’s zumhnak lawnglawng = Nawlbia zulhnak tello in a nungmi zumhnak lawng (Nunnak in a langmi, a phi a chuak khomi zumhnak)
Hika ah afiang micu, James chimmi zumhnak (faith alone) hi Paul chimmi zumhnak lawnglawng he ai dang ngaingai. Paul nih zumhnak lawnglawng a ti tikah Nawlbia lo in a tinak a si i, James nih faith alone ati tikah zeihhmanh a chuahpi kho lomi, tuahsernak ah alang kholo mi, hmurka lawng chimmi zumhnak tinak asi. Curuang ahcun nan chim bantuk in ttuan u ati nak cu asi. Khamhnak caah zumhnak ai zaa lo, Nawlbia zong nan zulh chih ahau a tinak asilo. Zumhnak kan nei nanti ahcun nan lakah dawtnak zong a umding a si, thleidannak hna le mi sifak neeknak hna hi a um ding a silo, nan nunnak in a langh ding asi atinak tuhi asi deuh.
Paul le James hi zumhnak kongah an ruahnak ai khat. Pual ca zongah, James ca zongah zumhnak cu hmurka lawng chimmi biavaivuan bantuk asilo. Zumhnak cu aphi alang khomi, tuahnak ah a langmi, le minung nunnak le nunzia tiang a thleng khomi asi. Cu bantuk zumhnak nihcun Khrih kan ca I athihnak le athawhtthannak cu sullam a ngeihter i hmual zong angeihter. Cu zumhnak ruang ahcun pei kan nih vialte cu sual ngeihthiam kan si i, miding bantuk in cohlan kan sinak cu asi cu. Zumhnak lei pa tiah kan timi Abraham zong cuarpar tan asi hlan ah pei a zumhnak ruangah thiam coter asi kha (Rom. 3:12). Kanmah zong Nawlbia kan zulh le thilttha kan tuah ruangah siloin, kan caah a thi i athotthanmi Khrih kan zumh ruangahpei a sualmi kannih vialte Pathian he remter tthan kan si cu.
Biadonghnak: Cucaah U le nau hna, a nungmi zumhnak nihcun kan nunzia zong akan thlen, kan thlarau nun zong a tthancho ter, kan lungchung ah dawtnak zong a ser i, ruamkainak lungthin tehna, mi thleidannak lungthin tehna kha a tei khawh. Cu a nungmi zumhnak lawnglawng nih cun Nawlbia zulh hau loin Pathian he akan remter. Cu zumhnak nihcun zungzal nunnak lamah akan kalpi. Cu zumhnak cu a thimi zumhnak bantuk asi lo caah ttuannak le a theitlai in alang kho. Cu zumhnak lawnglawng cu khamhnak hmuhnak ding caah ai zaa mi asi. Khrih nih kansual man pekdingah a thihnak le a thawhtthannak kha cu zumhnak cun kan zumh a herh. Nawlbia zulh le thilttha tuahnak in kan hlawh khawhmi asi lo. Cucaah ahohmanh nih khamhnak kongah kan i phorhlawt i, pakhat le pakhat kan i soisel ding asi lo. Azumtu pa zong Vancung pennak cu a co lai i, tuahsernak a herh chih ko a titu pa zong a zumhnak thawng in Vancung pennak cu a co ve ko lai. A tuahsernak thawngin a hlawhmi asi lailo, zeicahtiah Nawlbia zulhnak le tuahsernak cu Khrih khamhnak kongahcun thil hleivuang an si. Vancung pennak a co lo dingmi hna cu a zum duh lomi hna lawng ansi.
Ni khat cu minung pathum Gate tan(phiat) i khatlei ral kal an i tim. Cu gate a phiat dingmi poah cu Valid ID pakhat ai ken ahau ti asi. A pakhatnak pa cu valid ID pakhat te cu gate congtu pa kha a piah i khatlei ral ah apet. A pahnihnak pa cu valid ID pakhat lawng cu ai zaa sual lalo a ti i, a birth certificate he a marriage certificate he ai ken chih. Gate congtu pa cu ai kenmi dihlak cu a piah. Gate congtu pa nih cun a zeidang(Certificates) zoh piak loin a valid ID te a cohlan i gate phiatnak nawl apek ve. A pathumnak pa bel valid ID a neihlo caah gate phiatnak nawl pek asi lo. U le nau hna, khamhnak hmuhnak ding caah zumhnak lawng aherh na ti zongah, zumhnak pinah tuahsernak zong aherh chih ko na ti zong ah Pathian he remter na sinak cu misual tlanh dingah a nunnak a petu Khrih a thihnak le a thawhtthannak kha a nungmi zumhnak in zumh tu kha a si. Kan buai lenmi doctrine nih khan Vancung pennak chung zong a kan luhpi lai lo i, a hlat zong akan hlatter hlei lailo. Pathian he remter tthan kan si i a Vangcung pennak kan co le co lo cu, thilhman kan theih le theihlo, kan fian le fian lo ahkhan a tlu lo ii, kan zumh le zumh lo tu ah khan a tlu deuh. Cathiang nih hitin ati;
“Cuticun Pathian nih Vawlei hi a dawt hringhran caah a Fapa neihchunte kha a pek, cucaah amah a zummi poah cu an thi lai lo, zungzal nunnak an ngei lai. Zeicah ti ahcun Pathian nih a Fapa cu vawlei cungah hin vawlei biaceihtu si awkah a run thlah ttung lo, vawlei khamhtu si awkah pei a run thlah cu. Fapa kha a zummi poah cu biaceihnak kha an ing lo, sihmanhsehlaw a zum lomi cu sual phawt an si ko cang, zeicahtiah Pathian Fapa ngeihchun khan an zum lo (John 3: 16-18).
Nannih cu vel an ngeih hna caah an khamh hna ii khamhnak nan hmuh cu amah nan zumhnak thawngin asi. Khamhnak nan hmuhmi cu nanmah tuahmi a si lo, Laksawng asi. Hi kongah hin nan ii phorhlawt khawhmi zeihmanh a um lo, zeicahtiah nanmah cu tuahnak thawngin nan hmuhmi a si lo.(Eph. 2:8-9)
A ttha le lakawktlak a um ahcun kan dihlak caah thluachuah siseh law, chamhbaunak a ummi poah keimah mawh a si. Kai lawm!
No comments:
Post a Comment