A NUNGMI PIPU ZUMHNAK LE CHIN KRIFA KAN TTUANVO

Rev.Dr. Dennis Shu Maung (Ph.D)

Text. Hebru 13:7-9a. Pathian bia a rak in chimtu hna nan hruaitu hmasa pawl kha philh hna hlah u. Zeitindah an nuncan kha a si i zeitindah an thihning a si kha ruat tthan u law an zumhnak kha cawng hna u. 8..Zisu Kri cu nizan le nihin le zungzal in a mahning a si ko. Cawnpiaknak hmaanlo a phunphun kha a ping ah ihruaiter hna hlah u. 9a..Pathian vel nih nan lung kha a tthawnter ahcun a ttha..

Biadomhnak:

Ni thaizing ah thawngttha phuannak can nan ka pek ve caah ka lawm i PT ka thangtthat ko. Kei hi cu Lai tlau ka si zeitintiah Laitlang ahhin rian ka tttuan ballo pinah peng le ram ca zongah san a tlaimi ka si lo. Sihmanhsehlaw Laimi laihritan khat unau nupa hna nih nan ka philh lo i thla na ka campiak peng caah nan cungah ka lawm.

Ni thaizing a hung phan khomi zumtu unau nu le pa pi le pu hna kan caah atu caan hi caan sunglawi ngaingaimi a si, zeitintiah ni thaizing ahhin kan pipu hna a nungmi zumhnak hmual a nganning kha kan hmuh ni a si. Hi bantuk ni sunglawi hi kan ton khawh te hnga maw ti in aa ruat len mi kan tampi. Hi bantuk kan itonnak hi kan pupa hna zumhnak thawngin a si i kan pu hna an zumhnak hi kan nunter peng dingah kanni zuam a hau tiah ka ruah caah ni thaizing cu A NUNGMI PIPU ZUMHNAK LE CHIN KRIFA KAN TTUANVO timi cherhchan in thawngtthabia phuan ka duh.

Dalkhatnak: Abaraham zumhnak nih.

Abraham zumhnak nih Pathian lung a ton caah Pathian miphun hna kha kilven lengmang an si i fim chimh an si kha kan hmuh. Abraham ni Pathian kha a zumh caah Pathian nih biakamnak a pekmi cu "vawleicung i na ttemmi cu vancung zongah ttem a si ve lai i vawleicung i na thlahmi cu vancung zong ah thlah a si ve lai" ti a si. Ttem khawhnak le phoih khawhnak, hreen khawhnak le luatter khawhnak timi nawl ngeihnak tawhfung hi Abraham nih zumhnak thawngin a hmuhmi a si. Kha zumhnak ci te kha a nung i Abraham hrinsor chungin David tefa nih khamtu Zisu Kri cu hrin a si i vawleicung mi vialte sual ngaihthiamnak le khamhnak a hung si. Zeitluk in dah pupa zumhnak hi a biapit ti kha kan Cathiang chungah a fiang tein kan hmuh. Hi bantuk in minung pakhat zumhnak thawngin chungkhar pumpi le miphun pumpi khamh khawh a sinak kong zong kan hmuh tthiamthiam. Ni thaizing ZBC a nunnak zonghi kan pupa hna zumhnak kha Pathian nih a cohlan i thluachuah a pek caah a si ti kha kan hngalh awk a si. Kan Zokhua peng kan zumhnak le kan i komhnak zonghi kan pu kan pa Rev. Sang Fen zumhnak le khuakip krifabu hruaitu hna an rak zumhnak thawngin a si ti kha ni thaizing ah kan hngalh tthan awk a si. Keimah hi a nungmi tehte ka si. Krimah hi bantuk in ramdang miphun hna sin i Pathian rian ka ttuan khawhnak hi kapu tar Rev. Sang Fen le kapu le kapi Pu Chan Hmung le Pi Tum Hoi hna le, kapa le kanu Pu Khup Hei le Pi Pam Dong hna nih thluachuah an ka halpiakmi le zumtu krifa unau Malsawm khua Krifabu le Zokhua peng Krifabu vialte nan thla camnak kha Pathian nih a tlinter caah a si. Pathian cu thangtthat in um ko seh.

Cu bantuk cun ZBC ram hi le Zokhua peng hi Pathian nih thluachuah pe ko seh tiah thla a rak camtu hna cu kan hmai ah a kal ciami hna kan pipu le kan nupa le hi an si i ZBC ram chung le Zokhua peng chungah Pathian cu lianhngan sunparnak le thangtthatnak co ko seh tiah lung saduhthahnak a rak ngeimi hna le a rak zummi hna an zumhnak kha a hung tlin caah ni thaizing hi atu bantuk in kan i pum i Pathian kan thangtthat khawhnak hi a si. Hi bantuk hin pehzulh tein a kal ciahmah ko lai.

Dalhnihnak: Siangbawi pawl zumhnak nih

U le nau hna, kan Chin ram a ceutertu hna hi krifa Siangbawi te an si kan ti ahcun kan palh lailo dah tiah ka ruah. Hlanlio kan pipu hna an nunning tuanbia kha ruat hnek tuah u sih. Carson siangbawi pa le siangbawi nu hna Halkha an rak phanh lio ahhin siangbawi nu nih a chimmi bia kha ruat tuah u. Cu lio i Halkha khuami hna a zoh hna tik ah a lung a rawk tuk i "ka tta hi mi hna sin ahcun ka nung kho lailo" tiah a rak timi nih khan kha lio can i kan pupa hna an nuncan kha a langhter. Ramsa tuarlo khan khi dah kaw an rak si cu. Cu chung cun hrin a simi kannih hna hi izoh tuah usihlaw zeitluk in dah Pathian a tthat ti kha le zeitluk in dah ramdang siangbawi pawl nih hin an kan dawt ti kha a fiang tein kan hmuh khawh ko lai.

Siangbawi te zumhnak hi Pathian nih a cohlan i thluachuah a pek hna caah nihin ni bantuk hin kan nun khawhnak hi a si. Ruat hmanh u law, hlanlio ahcun ca hrimhrim kan rak ngei lo si kaw cuchung cun siangbawi pawl nih ca an kan serpiak i atu hi Chinmi pakhat le pakhat ram khat le ramkhat in ca i kuat khawhnak le thawng i hal khawhnak hna kan ngeih hi a si. Zeitluk in dah a tthat?. Ca an kan tuahpiakmi hna hi Roman ca in an an tuahpiak i ni thaizing ah Chinca a tthiammi poh nih email in a fawi tein ca kan i kua kho dih. Fimthiamnak ngei ve hna seh tiah an kan ti ca le an ngan dam seh tiah an kan ti caah sianginn hna le sizung hna an kan sak piak. Rian ttuan ning te hna an kan chimh. Thilhruk fenaih tiangin an kan cawnpiak. Lungthu tappi tiangin an kan zohpiak. Cucaah atu Chinmi hi vawlei khuazei ram hmanh ah zahpi ding kan si ti lo. Hi bantuk kan nun khawhmi hi siangbawi te an zumhnak le an rian ttuannak thawng in a si ti kha hngal tthan u sih law Pathian thangtthat u sih. Siangbawi hna Laitlang an rak phanhnak kha anmah sunparnak caah si loin Pathian sunpar langhtenak caah a rak si. Pathian an dawt i Pathian an zumh, Pathian an upat caah Chinmi hi an kan dawt i Chinmi sin um hi an rak i hneek khawhnak le an rak nun khawhnak kha a si. Kha zumhnak thlaici kha a hung keuh a hung tthang i ni thaizing ah a theipar kan zun cang. Kha thlaici kha kan Chin ram chung le kawlram chungah kan nunter peng a hau. Hlasak ter ding..." Carson siangbawipa le siangbawi nu, halkha lam tlang in thla an cam"

Dalthumnak: Chinmi Krifa pupa zumhnak nih

Chinmi krifabu dihlak hi pupa zumhnak hram a ngeimi lawngte kan si. Siasal a rak biami hna Chinmi chungin a nung Pathian hun theih i hun pom hi ttih a rak nung ko. Chinmi kan pupa hna lak ah Krifa a rak cang hmaisabik mi hna an tuanbia kha kan zoh tikah harnak a tong lomi a hohmanh an um lo ti kha kan hmuh. Atu Chinmi krifabu thluachuah kan comi hi hlan kan pupa hna harnak an rak in caah khan a si. ( Judson fapa Edward Judson nih New York khua i Judson Memorial Chapel pekchanhnak an tuah lio ah a pa Adoniram Judson he pehtlai in a chimmi cu; Temhinnak le teinak cu an kal tti. Temhin lo tein teinak na hmuh ahcun nangmah hlan i minung hna nih an rak temhin cang caah a si i teinak hmuh loin temhinnak tu na hmuh ahcun na hnu i a ra laimi minung hna nih teinak an hmuh te lai tinak a si, tiah a ti. Suffering and success go together. If you are succeeding without suffering, it is because others before you have suffered; if you are suffering without succeedibg, it is that others after you may succeed.) Hmailei a ra laimi kan tefa hna duhdim deuhnak hmu hna seh ti kan duh ahcun atu ahhin harnak le temhinnak kan inpiak ve hna awk a si. Ttihnak harnak a tampi chungin krifa an rak si khawhmi kha an zumhnak a fehtuk caah a rak si. Kha an zumhnak ci te kha a keuh i a theipar kan hmuhmi hna cu kanmah pawl hi kan si. Bawipa Zisu Kri a hnu zultu hna kha an in tuarnak a fak khunmi hna an rak si. Kri caah an thi hna i thih bon hmanhin an thi hna lo. Rome cozah Nero chan ahcun a zultu hna fung in an thil hna, zinansi an toih hna, an taar hna i mei in an duah hna i puai zohnak meitung ah an ser hna. An kut le an ke in an ttem hna i rangleng cung ah an ttemchih hna i rangleng kha hnu-hmai hoih in an tlik ter hna i a zultu an ttemchihmi kha a pum ning piin cat seh tiah an tinak a si. Uhkang nganpi chungah chiti in an reu hna. Cu bantuk cun an zumhnak ruangah hremnak an in thawng nih khan krifa cu a karhter ciammam i vawleicung khuazakip ah krifa an umlonak ram a um ti lo. Zumhnak a va tthawnning hi khuaruahhar a rak si ko. A hmanmi le a dikmi Pathian kan zumhmi hi zeitikhmanh ah a rawk kho tilo mi a si. Cu bantuk zumhnak cu tthawnnak dangdang nih hrawh a timh tik poh ah mei bantuk in a alh chin lengmang i hmih khawh a si ti lo. Cucaah hrem deuhdeuh tthawn chin deuhdeuh, thah deuhdeuh karh chin deuhdeuh a si. Mahatma Gandhi nih "Krifa hinkarhter nan duh hna ahcun va hremnhna u" tiah a timi khana rak dik ngaimi innka ruah. Krifa cu hrem tikah karhchin a si kha Constantine siangpahrang pa nih a hngalh tikah krifa kha biaknak zik ah a ser i nawl a ngeihter (legalize) a rak tuah. Cucun krifa cu hrem an luat, bawi an hung si tikah lampalh in an kal i power an duh tuk i Pathian kha an philh, phunglam an suaimi tu kha Pathian bia nak in a biapi deuh ah an ser i cu ticun krifa phung kha a hung rawk i tthenhmalnak hna a hung chuak. Roman Catholic nih nawl ngeihnak tawh kha an tleih i ram kha an uk, biaknak zong kha an uk tikah Pathian an thlau. Cutikah krifa chungin rem lonak le ral dohnak a hung chuak. Kri cu bawibik ah chiahmi kha si ti loin minung huham tu kha bawibik i chiah a hun si tikah krifabu a hung rawk. Zumhnak in an pial kan ti lai cu. Pathian a zum i Bawipa Zusu Kri hmuhsakmi lam in a kalmi hna kan Pupa hna zumhnak in kan pial ahcun kan rawk dih in kan kuai dih ko lai. Chinmi krifabu hna zonghi kan pupa hna zumhnak khan kan pial ahcun kan i tthentthek dih ko lai. U Thuam Hang, U Pau Suan, U Cong Kham, U Thang Tsin, le U Sia Khaw hna zumhnak, Rev. Sang Fen, Rev, Sang Ling, Rev. Van Lo, Rev. Nawl Tling, Rev. Dr. Van Bik, Rev. James Sang Awi, Rev. Dr. Stephen Hre Kio hna zumhnak thlaici in thei a tlaimi hna cu kanmah hna hi kan si. Hi pupa hna hi an konglam cithlat hna u law harnak phundangdang cio an rak in kha nan hmuh lai. Mitthli he a tuhmi cu lawmhak he thlaici an zun lai tiah Psalm hla ttialtu pa nih a sakmi hla kha Chinmi kan kungah a tlung cang. U le nau hna, an pupa hna zumhnak thlaici kan si caah Kannih zong Kri thei kan tlai a hau lai.

Dallinak: Ni thaizing Chin Krifa hna kan ttuanvo

Kri kan zumhnak in tthangchin hna u sih.

Kri nih a bunhmi krifabu si usih law kan bu chungah Kri thlarau nunter u sih. Mission rianttuan hna u sih. The church exists by its mission. Chin Krifabu hna nih nan tuah nan ttuanmi hna kan zoh tikah kan hmai a hngal ngaingai. Bible sianginn i ca ka chimhnak ahhin Chinmi siangakchia pawl nih Chin Krifabu rian ttuannak kong CCOC kong kha an ttial cio tawn i degree sangsang zong an lak tawn. Atu cu kawl lak ah mission nan ttuan cang tikah ti thuhnak leiah nan sur nan vorh khi a si cang i nga a tampi nan tleih cang lai. Kawlram krifa mission rian ttuannak ahhin hmunthum in kan hmuh. Cucu a hmaisa ah Karen pawl an si, cun Kachin pawl an si atu hi Chinmi kan can a si. Kan hmai i a ttuan cia mi hna an sining le an hmuhtonmi kha zoh in kan cawn awk a si. Atu hi kawl lakah mission kan ttuan caah kawlmi hna hmai ah fel tein kan ttuan a hau. Chinmi cu a hramthok tein felnak le dinnak ah min a langmi kan rak si. Cucaah kha dinnak le felnak pupa ro sung kha kan nunter peng a hau. Mirang uk chan ah khan cun ralbawi hna le civil bawi hna nih motor car mawngtu le PA hna an lak hna tikah Chin le Khorkha kha an thim bik hna tiah an ti. Khakha an felfai caah a rak si. Atu chan tu ahhin cun lungkhor cawhnak hmanh ah "rian ttuantu kan herh hna, Chinmi dah ti lo cu mizeipoh nih nan sok khawh" ti te hna le rian an kawhnak hmun hna ah khin rian ttuantu kan herh, Chinmi dah ti lo cu nan sok khawh" ti in an ttial cang ti a si i Chinmi kan din fel lo ning hi a langhtuk cang caah ngeihchia kan va si dah. Chinmi kan nunzia thlen a hau, do thlen kan hauh. Chinmi kan nunzia thlen ding ahcun Krifa hruaitu hna le pastor hna nih kan hruai hna hau. Nunzia thlengtu ttuanvo hi lak a har bikcemmi a si caah Pathian bawmhnak kan herh. Chinmi cu kan ram chuak thil bochan ding kan ngei lo, minung thazaang ti le kan tlawm tuk, mifim nakin mihrut kan tam deuh fawn tikah a kan dirpi tu hi Pathian a si a hau. Pathian nih a kan bawmh le a kan ttanpi lawngah kaar kan hlaan khawh lai caah Pathian bochan bu in kan miphun hi hruai le kilhkap a hau. Hihi kan ttuanvo nganpi a si. Chinmi Krifabu hruaitu dihlak le krifa unau dihlak nih Pathian min in Chinmi nunzia remhding le thlending ttuanvo nganpi kan ngei. Nunzia thlen ttuanvo hi a harbik le a nganbik ttuanvo a si caah Pathian zumhnak le bochannak in thazaang kan lak lai i pumpak nunzia remh le thlen in kan thok lai i Pathian nih a kan fialmi mission rian kha kan ttuan hna lai. Mission rian timi hi fianter dingah can tampi a herh caah catlang tlangkhat tein von feer ko ninglaw "mission rian timi cu Pathian nih a thokmi a si i pumpak kan nunnak chungin a tho i kan chungkhar nunnak, kan khua nunnak, kan peng nunnak le kan ram nunak rianttha" hna kha an si. Hihi pumsa, lungthin ruahnak le thlarau nunnak iremterding le tthatterding rian a si.

Biafunnak: Cucaah u le nau hna, kan pi pu le kan nu pa hna nih an rak tuh cangmi zumhnak thlaici kha a keuh i theipar tthattha a tlai chin khawhnak hnga kan zapi te nih ttuanvo kan ngei.