Saturday, January 31, 2009

Jesuh Khrih Lawng Hi Mi Khamhtu A Si Maw? (Is Jesus the Only Savior?

By

Kumzabu 20 nak (20th century) a donghnak, a tu lio kan can post-modern chan ah a lar ngaingai mi cawnpiaknak pakhat cu Religious pluralism hi a si. Pluralists nih an zumh mi khamnak cu mikhamtu tampi an um I Jesuhkhrih zong hi cu hna a tampi chung ah pakhat a si ve ti an zumh (There are many saviors and many paths to salvation and Jesus is one of them).
Hi khamhnak kong ah ka ttial mi a fian khawhnak ding ah a tlangpi in zumhning pathum kong langhter ka duh. Cu hna cu;
1. Pluralism
2. Inclusivism le
3. Exclusivism an si.
Hi a cunglei i kan langhter mi -ism pathum hi khamhnak kong ah an dirhmun cio hal tik ah an lehding mi a phi hna cu; Jesuhkhrih lawng hi mi khamhtu a si maw? ( Is Jesus the only savior?)
Pluralism nih cun asilo anti lai (No)Inclusivism nihcun yes, Jesuh lawng mikhamhtu a si ko, asinaiin, timibiafang an peh lai(yes, but).Exclusivism nihcun yes, period! ti hi a si hnga. Tutan ahhin a bik in Pluralism kong hi tamdeuh in van ttial le an dirhmun van langh ter ka duh. Inclusivism kong hna cu ka ttial ti lem lai lo.
Religious pluralism i the best known and most influenctial a si mi English professor John Hick nih Copernican revolution in religion ti mi a ttial mi ahcun Egypt ram Alexandria khua, astronomer le mathematician a si mi Claudius Ptolemy (A.D 100- 170) nih a rak phuan I can saupi chung zong an rak zumhmi vawlei hi Nika(sun) le planets pawl hna nih an hel e (earth-centered) ti mi kha Polish astronomer Nicolaus Copernicus (1473-1543) ti mi pa nih a si lo a hman lo mi a si ti a langh ter I Nika (sun) tu an hel e (sun-centered) a ti mi kha a si ( The transformation from a Ptolemaic model to a Copernican model in Cosmology)
Hick nih a chim mi cu Khrihfa mi hna nih an rak zumh zungzal peng mi Christ-centered kha a hman lo, God-centered tu hi a hman mi zumhnak a si tiah a ti. Jesuhkhrih lawnglawng mi khamhtu a si ti mi zumhnak kha a kal tak I Jesuhkhrih cu khamhnak lam tampi lak ah pakhat a si ve tiah a zumh. Chim duh mi cu Jesuhkhrih kha khamhtu le Bawipa a si tiah a cohlang lo mi le a zum lo I Khrihfa a si lo mi biaknak dang a biami hna zong khamhnak an hmu ve ko lai tiah a cawn piak . Hika zawn ah Claudius Ptolemy nih a chim mi Earth-centered kha Khrihfa mi hna nih rak zumh peng mi Christ-centered he a tahchunh I a palhmi zumhnak a si, chan nih akaltak cang mi ruahnak , ruahnak bi tuk bia ti in le a hman lo mi zumhnak tiah a ti. A zumh mi God-centered ah khan Copernicus nih a rak hmuh mi sun-centered he a tahchunh. Cu ca ah John Hick’s Copernican revolution ti a si nak cu a si.
Pluralists pawl nih Pathian cu dawtnak Pathian a si (Our Supreme Being is a loving God) ti mi fakpi in an kal pi. Cun biaknak cio hna I an zumhnak le an biakmi hna hi hmuhhma le thil sining, le an nunphung cio hna ruang ah a si tiah a ti ( Religious beliefs are typically a result of geographic and cultural conditioning) . Tahchunhnak ah Thantlang , Hakha, Falam, Tidim ,etc. hna I a chuak mi minung cu Khrihfa an si ko hna lai . A sinain Rangoon , Mandalay , Shrilanka, Mecca , Tokyo , etc hna I a chuak mi minung cu hmunhma le thil sining tampi ruang ah biaknak dang a bia mi an si hna I Khrih an zumh ve lo nak a si e tiah a ti.
Hika zawn ah ruah awk a um ngai mi tu cu khuahrum khuachia a bia mi hna, Muslim ralhrang pawl hna, Nazism, Cnniablaism, etc hna cio zong an hman cio ko, zeicatiah hmunhma le thil sining, an nunphung hna ruang ah cu biaknak a bia mi an si hna ti khi a si ( any religion and belief is true because they could all be the result of geographic and cultural conditioning) . Dawtnak Pathian a si mi Biaknak kip cio a biami hna nih Jesuh an zumh lo ruang ah khamhnak an sungh ding mi cu a ttaza lo I a hman lo taktak mi a si tiah a ti. Cu ca ah Jesuhkhrih lawng si lo in biaknak kip cio hna zong in khamhnak hmuh khawh a si ko ti kha an kal pi mi cu a si.
Pluralism cawnpiaknak chung in a dang theih awk tlak mi tete, a bik in unknowable God le salvation-model theory ah siseh, an um pah rih ko nan hi vial kan van langhter mi nih hin zeibantuk dirhmun le zumhnak a ngei mi an si ti a langhter khawh ko rua tin ka ruah. Cu ca ahcun ka ca a sau sual lai ca ah a dang cu kan ttial ti lem lai lo.
Theih awk ah a ttha ngai mi tu cu Pluralism cawnpiaknak hi a hman ngaimi a lo na in Khrihfa mi nih can saupi chung kan rak zumh zungzal tawn ning he cun ai ralkah ngaingai mi zumhnak a si. Zeicatiah a chung ah thukdeuh in a cawnpiaknak kan zoh a si cun kan Bible he ai kalh ngaingai mi cawnpiaknak a si. Khrihfa mi nih kan zumhnak muru pawl a si mi hna thumkomh Pathian sinak (Trinity), Jesuh Pathian a sinak (The Deity of Christ), Pathian minung ai cannak(Incarnation) , remnak-ngaihthiamna k (atonement) le Jesuh thawhtthannak ( bodily resurrection) vialte hna hi Pluralists hna nih cun an zum lo ti hi theih awk a herh ngaingai mi a si. A bik in Johan thawngttha he ai kalh bik khun I a dang kan Bible chung bia tampi he zong ai kalh ngaingai mi cawnpiaknak a si. Cun kan Bawipa Jesuhkhrih nih zum lotu hna sin ah thawngtthabia chim I mission rian ttuan ding a kan fial mi zong hi biaknak kip in khamhnak hmuh khawh le co khawh a si ko ahcun nunnak tiang pek in le phaisa tampi le can pek hna in Jesuh khamhnak thawngtthabia va chim len cu a herh lo mi a si ko hnga. Matthai 28: 19 ah the great commission rel khawh a si.
A donghnak ah langhter ka duh mi cu Jesuh cu Pathian a si tiah kan zumh le kan cohlan ko ahcun a chimmi khamhnak kong cu lungawttawm lo te in kan zumh ding a si ko. Cucu “Lam le biatak le nunnak cu keimah hi ka si; keimah sin in ti dah lo cun ahohmanh Pa sin an phan kho lo (Johan 14:6). Hi Bible cang hna zong hi rel ding an si hna; Rom 10:9-10; Lamkaltu 4:12; Johan 3: 16, 18; 1Johan 2: 23; 1Johan 5:12.

No comments: